تیمی دانشگاهی برای حل مشکل پارکینگ

در شهرهای بزرگ هر روز بر تعداد خودرو‌ها افزوده و سطح بسیار وسیعی از فضای شهری و مسکونی برای ساخت پارکینگ صرف می‌شود. وجود پارکینگ در شهرمان مشهد و به‌وِیژه در منطقه یک شهرداری با وجود حجم بالای رفت و آمد، حضور 90درصد مراکز درمانی شهر، مراکز اداری و تجاری کاملا مورد نیاز است. اما بافت فشرده مشهد و منطقه ما، فضای کافی برای جانمایی پارکینگ باقی نمی‌گذارد. در این گزارش درباره پارکینگی مکانیزه خواهید شنید که ساختار آن با تکنولوژی‌های روز دنیا برابری می‌کند و کاملا با استانداردهای جهانی هماهنگ است آنقدر که به دلیل نوبودن در ایران، استانداردی برای آن تعریف نشده است و از همه مهم‌تر در مقایسه با نمونه‌های موجود که وارداتی هستند، تولید داخل کشور است. نام رسمی‌ این پارکینگ مکانیزه «مگاپا»ست؛ خلاصه‌ای از «مکانیزم گیرش و انتقال به پارکینگ خودرو». طراحی این پارکینگ، کاهش فضای زیربنای پارکینگی در مجتمع‌های مسکونی، تجاری و اداری و کاهش زمان مالکان خودروها برای یافتن پارکینگ و پارک‌کردن خودروی‌شان را به ارمغان آورده است. تا حدی که در یک مدل از این پارکینگ‌ها با نام «مگاپارکینگ اتوماتیک خطی» با ظرفیت 100 تا یک‌هزار خودرو، زمان دریافت خودرو 40 تا 60ثانیه و زمان تحویل آن 80 تا 200ثانیه است. در این سیستم این روبات‌ها هستند که خودرو را تحویل می‌گیرند و تحویل می‌دهند. در شرکت «عصر نانو» در محله راهنمایی با طراحان و سازندگان این پارکینگ گفتگویی ترتیب داده‌ایم. با ما همراه باشید.

فضای شرکت عصر نانو در عین رسمی‌بودن کاملا صمیمی است. روی دیوارها پر است از گزارش‌های تصویری پروژه‌های مختلفی که به بهره برداری رسیده است. هرکدام از این گزارش‌ها خدمات زیرساختی در زمینه‌های مختلف تاسیساتی و ساختمانی را نشان می‌دهد که در شهرهای مختلف کشورمان به انجام رسیده است. البته در بین گزارش‌ها، نام کشورهای حوزه خلیج فارس هم دیده می‌شود. مدیر عامل شرکت وارد می‌شود و با چهره‌ای بشاش مقابل ما می‌نشیند.

■

جناب دکتر برای آشنایی بهتر مخاطبانمان با شما، خودتان را معرفی کنید: 

مجتبی بهنام تقدسی هستم. عضو هیئت علمی گروه برق و مهندسی‌پزشکی دانشگاه امام رضا(ع) و با مدرک دکترای تخصصی مهندسی مکاترونیک از دانشگاه پلی تکنیک تورینوی ایتالیا.

■

مکاترونیک؟ نام ترکیبی جالبی است. درباره مکاترونیک بگویید؟

(لبخندی خاص می‌زند و تلاش می‌کند بسیار ساده توضیح دهد)

مکاترونیک رشته ترکیبی یا همان میان رشته‌ای بین رشته‌های مکانیک، الکترونیک، کامپیوتر و کنترل است. اما نام آن به اختصار از کلمه مکانیک و الکترونیک و ترکیب آن‌ها با هم ساخته شده است. رشته مکاترونیک یکی از مهم‌ترین رشته‌های مورد نیاز بخش صنعت، در کشورهای توسعه‌یافته است و هدف اصلی آن طراحی و ساخت سیستم‌های ترکیبی با ویژگی‌های مکانیکی و در عین حال با کنترل الکترونیکی و کامپوتری است. در حقیقت کار متخصص این رشته، گردآوری تخصص‌های مختلف و ترکیب آن‌ها با یکدیگر برای رسیدن به هدف صنعتی پیشرفته است.

نکته جالب این است که مقطع تحصیلی دکترای این رشته که قطعا برای پیشرفت سریع صنعت در هر کشوری ضروری است در کشور ما وجود ندارد و مقطع کارشناسی ارشد آن نیز در چند دانشگاه کشور تدریس و از سه‌سال پیش در دانشگاه امام رضا(ع) نیز ارائه می‌شود.

■

برای ما یک مثال ساده از سیستم مکاترونیکی ارائه می‌دهید؟

سیستم‌های مکاترونیکی تقریبا اطراف ما را احاطه کرده‌اند. یک مثال ساده همین ترمزهای ABS خودروهاست. عمل ترمزگرفتن خودروی شما کاملا مکانیکی است منتها آن را سیستم‌های الکترونیکی هوشمند محاسبه و کنترل می‌کنند.

خوب درباره شرکت عصر نانو بگویید. با توجه به تخصص شما، این شرکت چگونه و با چه نظمی شکل گرفته است؟

شرکت فنی‌مهندسی عصر نانو حدود ده‌سال پیش، در دوبخش برق و عمران فعالیت خود را آغاز کرد و توانست در بخش ابنیه و صنعت گرید تخصصی دریافت کند. بنده هم در بخش صنعت به عنوان مدیر فنی مشغول به کار هستم. در بخش ابنیه نیز، این شرکت راه‌اندازی تاسیسات نفتی به‌منظور ساخت انبارهای نفت را پی گرفته است.

■

اگر شخصی برای اولین بار وارد این دفتر شود با گزارش پروژه‌های متعدد و ظاهرا متفاوتی روبه‌رو می‌شود. پروژه‌هایی همچون ساخت آشیانه هواپیما، انبارهای نفتی و سوخت‌رسانی و سازه‌های مختلف دیگر. اما در این بین تصاویری از طراحی یک مجموعه پارکینگی هم دیده می‌شود که به نظر بسیار جذاب است. همان موضوعی که تمایل داریم درباره آن صحبت کنید. 

(دکتر کمی روی مبل جابه‌جا می‌شود و از برق چشمانش، کاملا مشخص است از صحبت درباره این موضوع و شرح تلاش‌هایش لذت خواهد برد)

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های شرکت ما که با حمایت شرکتی تهرانی به عنوان کارفرما انجام می‌شود، طراحی و ساخت نمونه نیمه‌صنعتی پارکینگ مکانیزه است. پارکینگی که از صفر تا صد آن سیستم مکاترونیکی محسوب می‌شود. این سیستم، مجهز به روبات‌های حمل خودرو، سیستم‌های تشخیص پلاک خودرو و … است. نام رسمی این پارکینگ مکانیزه «مگاپا»، عنوانی برای خلاصه‌کردن نام «مکانیزم گیرش و انتقال به پارکینگ اتومبیل» است.

■

به مخاطبان ما درباره دلیل طراحی این پارکینگ بگویید؟

اگر بخواهم دقیق توضیح دهم باید به سخنان رهبر معظم انقلاب درباره مقاله‌ها و پروژه های تحقیقاتی در سند دانشگاه اسلامی که پانزده سال پیش تنظیم شده اشاره کنم. ایشان در این بیانات، جمله‌ای با این مفهوم فرمودند که ویژگی یک پژوهش در دانشگاه اسلامی، مسئله‌محور و کاربردی‌بودن آن با توجه به نیازهای کشور است. سه‌شرط اصلی در این جمله نهفته است؛ فکر طراحی این پارکینگ هم برگرفته از همین بیان است.

■

و این پارکینگ قرار است چگونه عمل کند؟

در شهرهای بزرگ هر روز بر تعداد خودرو‌ها افزوده می‌شود و سطح بسیار وسیعی از فضای شهری و مسکونی برای ساخت پارکینگ صرف می‌شود. باید برای بهینه‌سازی این فضاهای وسیع همان مسیری طی می‌شد که کشورهای توسعه‌یافته روی آن کار کرده‌اند. به‌طور خلاصه بگویم که هدف از طراحی این پارکینگ، کاهش فضای زیربنای پارکینگی در مجتمع‌های مسکونی، تجاری و اداری و کاهش زمان مالکان خودروها برای یافتن پارکینگ و پارک‌کردن خودروی‌شان است.

■

لطفا بیشتر توضیح دهید؟

این طرح تمام فضاهای مربوط به رمپ‌ها، پله‌های اضطراری، آسانسورها و موارد متداول دیگر را از ساختار پارکینگ حذف می کند. وقتی قرار باشد اشخاص خودرویشان را در پارکینگ‌های طبقاتی متداول پارک کنند باید آن را از رمپ به طبقه‌های بالا ببرند. همچنین به دلیل رفت و آمد اشخاص در پارکینگ، به آسانسور و خروجی‌های اضطراری نیاز هست که تمام این‌ها، فضا می‌گیرد. اما در مگاپارکینگ، مراجعه‌کننده خودروی خود را در ورودی به روبات تحویل می‌دهد و در نهایت هنگام بازگشت از ربات تحویل

می گیرد. بدین‌ترتیب در مگاپا چون انسان وجود ندارد، در فضاهای موجود، صرفه‌جویی می‌شود.

■

از مقدمات انجام این پروژه‌ بگویید؟

مطالعات زیادی در این‌باره صورت گرفت و سیستم‌های مکانیزه دیگر کشورها بررسی و حتی عیب‌یابی شد تا به بهترین چشم‌انداز برای یک پارکینگ مکانیزه رسیدیم. از سی‌سال پیش تاکنون کشورهایی چون ژاپن، آمریکا و آلمان به عنوان کشور های پیشرو در این زمینه فعالیت های چشگیری انجام داده‌اند که نتیجه این تلاش‌ها را در ساده‌ترین حالت می‌توان در تفاوت پارکینگ شرکت BMW آلمان و شرکت‌های داخلی چون ایران‌خودرو مشاهده کرد.

■

آیا نتیجه عملی این پروژه قابل رقابت با نمونه‌های خارج از ایران هست؟

طراحی و ساخت این پارکینگ حاصل تلاش تیمی کاملا علمی است که ابعاد تجاری کار و منافع مالی آن مدنظرشان نبوده است. در نتیجه تمام تلاش تیم بر طراحی دقیق و علمی متمرکز بوده است. در این مسیر بیش از نه‌میلیارد ریال صرف مراحل تحقیقاتی و طراحی و ساخت نمونه‌های اولیه و نمونه صنعتی و تست‌های مربوط شده است. بدین‌ترتیب این پارکینگ با بهترین و هماهنگ‌ترین قطعات صنعتی سطوح بین‌المللی ساخته شده است و نمونه تولیدشده آن تمام مراحل تست‌های فنی را با موفیقت طی کرده است. این سیستم به مدت 18ماه بصورت مداوم و شبانه‌روزی به‌کارگیری شد یعنی چیزی معادل پانصدهزار بار تست و به‌کارگیری سیستم در طول پنج‌سال. نتایج به‌دست‌آمده کاملا مطابق با استانداردهای موجود بین‌المللی بود.

■

این پارکیگ مکانیزه به‌طور خاص‌تربرای چه فضاهایی قابل استفاده است؟

طرح اصلی این پارکینگ با عنوان مگاپارکینگ برای فضاهای تجاری، اداری و فضای شهری طراحی شده است. اما برای بهینه‌کردن فضاهای پاکینگ آپارتمان‌های کوچک هم طرح‌‌های ویژه‌ای داریم که زیربنای پارکینگ را به‌شدت کاهش می‌دهد و مشکلات عمده پارکینگ‌های آپارتمانی را از میان برمی‌دارد.

■

گام بعدی شما در این مسیر چیست؟

(دکتر دوباره حالتش را تغییر می‌دهد و جدیت خاصی چهره‌اش را فرامی‌گیرد.)

نکته خاصی را پرسیدید. می‌شود گفت اکنون بعد از طی این مسیر بسیار پیچیده و پر فراز و نشیب در حالت معلق بین ارض و سماء قرار داریم. هم‌اکنون همه چیز آماده و عملیاتی شده و قابل ارائه به مشتریان است اما در ایران همیشه انجام کارهای نو با مشکلی اساسی دست و پنجه نرم می‌کند. پارکینگ مکانیزه ما کاملا با استانداردهای جهانی هماهنگ است اما به دلیل نوبودن در ایران، استانداردی برای آن تعریف نشده است.

■

و حرف آخر؟

همیشه مسیر سختی پیش روی طراحان و نوآوران عرصه‌های مختلف قرار دارد. شاید دیگران می‌توانستند به‌جای این همه تلاش برای نهادینه‌کردن این فناوری در ایران، نمایندگی یکی از برندهای خارجی معتبر را بپذیرند. اما برای ما پایه‌ریزی این فناوری و ارتقاع سطح علمی کشور اهمیت دارد.

 

مسعود نیکدل